Манж Чин гүрний их хаан Тэнгэр тэтгэгчийн байгуулсан Чянлун цэцэрлэг анх удаа жуулчдад нээлттэй боллоо

НИЙТЭЛСЭН:

2025-11-07 13:30

Сингапурын архитектор Хо Пуай-Пэн 1980-аад оны сүүлээр анх Бээжингийн Хориотой хотод (Forbidden City Монголчууд Бор хот гэдэг) зочлох үедээ олон түүхэн дэнж, байшингууд агуулах, хогийн сав, эсвэл төрийн байгууллагын (данвэй) албан байр болгон ашиглагдаж байсныг харжээ.

Тэрээр тухайн байдлыг “Аймшигтай” хэмээн тодорхойлсон юм.

Тэр үед Хориотой хотын ихэнх хэсэг олон нийтэд нээлттэй биш. Зарим хэсэг нь ноцтой эвдрэл, түймрийн улмаас сүйдсэн байв. (Модон хийцтэй барилгууд галд маш өртөмтгий байдаг)

Хориотой хотыг анх 15-р зуунд Мин улсын үед хааны ордон, төрийн төв болгон барьсан бөгөөд дараа нь Манж Чин улсын хаад сэргээн засварлаж, дахин байгуулсан түүхтэй.

Хориотой хотын оронд байрлах “Ордны музейн”-г 1925 онд нээсэн. Тухайн үед Чин улсын сүүлчийн эзэн хаан Пу И ордноос хөөгдсөний дараа нээгдсэн ч жинхэнэ сэргээн засварын ажил хожим эхэлсэн юм.

Хаалттай хотын шинэ амьдрал

Хо Пуай-Пэнийг анх зочилсноос хойш олон жил өнгөрөхөд төрийн байгууллагууд (данвэй) бүгд гарч, “Ордны музей”-н захиргаа бүх цогцолборыг бүрэн эзэмшин, хэсэг хэсгээр нь сэргээн нээж байна.

“Энэ үнэхээр гайхалтай ажил,” гэж ЮНЕСКО-гийн “Азийн архитектурын өвийн хамгаалал, удирдлагын” дарга Хо Пуай Пэн онцолжээ.

Энэ жил, музей байгуулагдсаны 100 жилийн ойгоор Хаалттай хотын зүүн хойд хэсэгт байрлах нэгэн жижиг хэсэг болох Чяньлун цэцэрлэг олон нийтэд нээгдэж, музейн зүгээс тус цэцэрлэгт хүрээлэнг “Ордны хамгийн гоёмсог, хамгийн үзэсгэлэнтэй хэсэг” гэж тодорхойлсон.

Чяньлун цэцэрлэг бараг нэг зуун жилийн турш хаалттай байсан. 1770-аад онд тавхан жилд баригдсан ч сэргээн засвар нь 25 жил үргэлжилсэн байна. Энэ ажлыг музейн захиргаа болон Дэлхийн дурсгалт барилгын сан (World Monuments Fund) хамтран засжээ.

“Тэд ийм удаан хугацаанд хичээл зүтгэл гаргасанд би үнэхээр баяртай байна,” гэж Хо хэлсэн.

Соёлын өвийг хамгаалах урт удаан зам

Энэ бол музейн урт хугацааны хамгаалалтын ажлын нэг хэсэг юм. Өнгөрсөн долоо хоногт БНХАУ-ын төрийн тэргүүн Ши Жиньпин дарга музейд зочлон ойг тэмдэглэх үзэсгэлэн үзэж, “Энэ бол Хятадын соёл иргэншлийн чухал бэлгэ тэмдэг” хэмээн онцолж, “Соёлын өвийг илүү сайн хамгаалж, сэргээн, үр ашигтай ашиглах ёстой” гэж мэдэгджээ.

Анхны сэтгэгдэл

Хятадын “Алтан долоо хоног”-ийн амралтын бороотой өдөр, дотоодын жуулчид Чяньлун цэцэрлэгт урт дараалал үүсгэн орж байв. Соёлын өвийн энэ жижигхэн газар хятадын нийгмийн сүлжээнд халуун сэдэв болсон.

Эзэн хаан Чяньлуны (Монголчууд Тэнгэр тэтгэгч хаан гэдэг) нэрийг зүүсэн энэ цэцэрлэг ордны өөр нэг алдартай дурсгалт газрын хажууд байрлах бөгөөд нууцлаг жижиг хаалгаар ордог нь хааны хувийн амралтын орон зай байсныг гэрчилнэ.

Цэцэрлэгийн талбай 6,000 хавтгай дөрвөлжин метр буюу хөлбөмбөгийн талбайгаас жижиг бөгөөд Хаалттай хотын бусад уудам зайтай, сүр жавхлант хэсгүүдээс эрс ялгаатай.

Тэнгэр тэтгэгч хаан өмнөд Хятадын хувийн цэцэрлэгүүдийн загварыг дуурайлган илүү нягт, нарийн төлөвлөлттэй байхаар өөрийн цэцэрлэгийг зохион байгуулсан байна. Тэрээр цэцэрлэгийг дөрвөн талаас нь холбогдсон хашаа болгон хуваасан бөгөөд одоогоор хоёр нь олон нийтэд нээлттэй байна.

“Барилгуудын зохион байгуулалт маш нягт атлаа байгалийн янз бүрийн дүр төрхийг бий болгож чадсан,” гэж Хо тайлбарлав. “Доороос нь, эсвэл хиймэл толгод дээрх асраас харахад байгаль өөр өнцгөөс харагддаг.”

25 жилийн хөдөлмөр

Ордоны музейн томоохон сэргээн засварын ажил 2002 онд Хятадын Төрийн зөвлөлийн шийдвэрээр эхэлжээ.

Тэр үед музейн гуравны нэгээс ч бага хэсэг олон нийтэд нээлттэй байсан бол 2018 он гэхэд 80% нь сэргээгдэн нээгдсэн байна. 135 түр барилга нурааж, олон барилга, хэрмийн хэсгүүдийг сэргээжээ.

Чяньлун цэцэрлэгийг сэргээн засварлах ажил 2000 онд байгуулсан хамтын ажиллагааны гэрээнд үндэслэж, 15–18 сая ам.долларын өртгөөр 20 гаруй жил үргэлжилсэн байна.

Харин “Дээд танхим” (Taihedian) гэх Хориотой хотын хамгийн том барилгыг сэргээх ажил 2006 онд ердөө хоёр жил үргэлжилжээ.

Цэцэрлэгийн дараа “Сэтгэлийн ариун төв” (Yangxindian) буюу Чин хаадын ордон, ажлын байр ч 2018 оноос хойш хийгдэж буй сэргээн засвар дууссаны дараа энэ онд дахин нээгдэхээр төлөвлөгдөж байна.

2008 онд Хо-гийн авсан зургууд дээр барилгуудын байдал ноцтой муудсан байсныг харж болно.

Соёлын өвөө дээдэлсэн нь

Хо-гийн хэлснээр, БНХАУ Хориотой хотын сэргээн засварын туршлагаас суралцан Чин улсын үеийн архитектурыг шинжлэх ухааны болон мэргэжлийн аргаар хамгаалах нь чухал. Үүнд зүүн хойд Хятадын жижиг хааны ордон, орон нутгийн хуучин гудамжууд ч багтана.

“БНХАУ түүхэн өв соёлоо хамгаалах асар чухал үүрэг, хариуцлагыг ухамсарласан гэж би бодож байна,” гэж тэр нэмж хэлжээ.

Үг бол үнэ цэн...

ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ

ug.mn сайт 2025 оны 12 сарын 21 Ням гарагИЙН ХӨТӨЛБӨР

Бичил мэдээ

Шинэ мэдээ

Их уншигдсан

2025-12-20 16:00

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн албан тушаалд нэр дэвшигч С.Наранцогтын томилгооны сонсгол маргааш буюу 12 дугаар сарын 16-ны өдөр зохион байгуулагдана . . . .

2025-12-15 12:18

2025-12-13 01:23

“Оюутолгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх” үүрэг бүхий Хянан шалгах түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголыг 2025 оны 12 дугаар сарын 08-12-ны өдрүүдэд, Төрийн ордонд зохион байгуулах гэж байна.

2025-12-07 10:34

2025-12-07 10:30

Лондонгийн Металлын Бирж (LME)-ийн зэсийн үнэ баасан гарагт ам.долларын сулрал, зэсийн тэргүүлэгч үйлдвэрлэгч Чилийн аравдугаар сарын үйлдвэрлэл буурсан байдал, мөн Хятадын хайлуулах үйлдвэрүүдийн төлөвлөсөн үйлдвэрлэл бууруулах шийдвэрийн нөлөөгөөр анхны дээд амжилтаа шинэчлэн давж, 11,200 ам.доллараас давлаа. LME-ийн гурван сарын үндсэн гэрээт зэсийн үнэ 2.5%-иар өсөж, 11,210.50 ам.долларт хүрсэн нь 10-р сарын 29-нд тогтоож байсан 11,200 ам.долларын өмнөх дээд амжилтыг давсан үзүүлэлт боллоо.

2025-11-30 00:15

2025-11-23 13:29

Баасан гарагт Токио дахь Ерөнхий сайдын өргөөний өмнө хэдэн зуун иргэн цуглан жагсаж, Ерөнхий сайд Санаэ Такайчи Тайванийн талаар сүүлийн үед хийсэн буруу мэдэгдлээ эргүүлэн авах, тайлбар өгч уучлал хүсэхийг шаардав.

2025-11-23 13:07