Зураг: Японы Төв банк (BOJ)-ны захирал Казүо Уэда 9-р сарын 19-нд Токиод хийсэн хэвлэлийн бага хурлын үеэр.
Японы Төв банк асар их хэмжээгээр эзэмшиж буй ETF-ийн хувьцааг буцаан зарах шийдвэр гаргаснаар санхүүгийн зах зээл болон шинжээчдийг цочроов. Энэ "их цэвэрлэгээ" бүрэн дуусахад зуу гаруй жил шаардлагатай байж болзошгүй гэж мэргэжилтнүүд дүгнэж байна.
Төв банк урьд өмнө байгаагүй их хэмжээний мөнгөний зөөлрүүлэлтийн бодлогынхаа дараах асуудлыг шийдвэрлэх алхам хийж эхлэхэд, үр дагаврыг бүрэн арилгах нь дор хаяж нэг зуун жилийн хугацаа шаардах нь тодорхой юм.
Ийм алхам нь олон шинжээчдийг эргэлзэхэд хүргэж, "үл зохилдох" бодлого амжилтад хүрэх эсэхэд томоохон асуулт авчирлаа.
ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ЦОЧРОЛ
9-р сарын 19-нд Японы Төв Банк ETF-үүдээ зарж эхлэхээ мэдэгдсэн нь зах зээлийг цочроосон үйлдэл юм. Урьд нь "хориглосон" бодлого гэж нэрлэгддэг байсан онцгой зөөлрүүлэлтийг буцаах эхлэл боллоо. Гэвч ажлын цар хүрээ аймшигтай — өнөөгийн хурдаар тооцвол бүрэн дуусахад 100 гаруй жил шаардагдана.
Энэхүү мэдээлэл гарах өдрийн өглөө нь "Никкэй" дундаж индекс 45,852.75 иений шинэ дээд түвшинд хүрч зах зээл маш өөдрөг байсан. Харин 13:00 цагийн үед ЯТБ мэдэгдэл хиймэгц уур амьсгал эрс өөрчлөгдөж, айдас хүчтэй тархсанаар индекс 19 минутын дотор 1,300 иенээс дээш уналт хийсэн.
УДИРДЛАГЫН БАЙР СУУРЬ
ЯТБ-ны захирал Казүо Уэда өмнө нь ETF зарах хугацаа, хурдыг тодорхой дурдахгүй, "удаан хугацаанд авч үзнэ" хэмээн олонтоо давтаж байв.
Харин 9-р сарын 19-нд хийсэн хэвлэлийн бага хурлын үеэр Уэда:
“Энэ асуудлын шинж чанараас үүдэн урьдчилан тодорхой чиглэл өгөх боломжгүй байсан” хэмээн тайлбарлав.
ЯТБ урьдчилан ямар нэг дохио өгөх нь зах зээлийг огцом унагах эрсдэлтэй гэж болгоомжилсон бололтой.
Гэсэн ч өөрчлөлтийн дохио байв. ЯТБ-ны дэд захирал Рёозо Химино 9-р сарын 2-нд Хоккайдод хэлсэн үгэндээ “Өмнөх хувьцаа зарах туршлагаас суралцана” гэж хэлсэн нь ердийн “удаан хугацаанд” гэх өгүүлбэрийг орхисон байжээ.
Нэг ЯТБ-ын албан тушаалтан:
“Төв банк ETF эзэмших нь байгалийн бус. Бид зах зээлд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүйн тулд бага багаар, чимээгүй зарж явна” гэж байсан юм.
НЭН ЧУХАЛ ЗОРИЛТУУД
ЯТБ-ны энэ шийдвэрийн тэргүүлэх гурван зорилт:
Зохистой үнээр зарах
Алдагдлыг хамгийн бага байлгах
Зах зээлд донсолгоо үүсгэхээс зайлсхийх
Үүнийг өмнө нь банк санхүүгийн байгууллагуудаас худалдан авсан хувьцаагаа 9 жилийн турш зарж дуусгасан туршлагыг үлгэр болгон авч үзэж байна. Тухайн үед нийт зах зээлийн арилжааны ердөө 0.05 хувийг л бүрдүүлсэн бөгөөд маш аажуухан зарж байсан юм. ЯТБ ETF болон үл хөдлөх хөрөнгийн хөрөнгө оруулалтын итгэлцлийн (J-REIT) борлуулалтыг ч ижил түвшинд хадгалахаар төлөвлөж байна.
Зах зээл дээд түвшинд хүрсэнтэй холбоотой юу гэсэн асуултад Уэда:
“Бид шийдвэрийг тодорхой хувьцааны үнэд тулгуурлан гаргаагүй” гэжээ.
БОДЛОГЫН ӨВ
ETF-ийг асар их хэмжээгээр худалдан авах бодлого нь хуучин захирал Харүхико Куродагийн үед эхэлсэн бөгөөд зорилго нь хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг нэмэгдүүлж, Японы эдийн засаг, үнийг өсгөх байв.
Ийм төрлийн мөнгөний бодлого маш ховор тохиолдол байсан бөгөөд зарим нь үүнийг “хориглосон алхам” гэж нэрлэж байв. Гэсэн ч Уэда: “Энэ нь өргөн цар хүрээтэй зөөлрүүлэлтийн хүрээнд зайлшгүй байсан” хэмээн хамгаалав.
Гэвч гарах зам нь урт: Японы Төв Банк одоо 37 их наяд иений дансны үнэ цэнэтэй, харин зах зээлийн үнэ нь 85 их наяд иений ETF эзэмшиж байна. Өнөөгийн хурдаар бол 2138 он гэхэд буюу 112 жилийн дараа бүрэн зарж дуусна.
Уэда “Би энэ төгсгөлийг үзэж амжихгүй... нийт үр дүнг үнэлэхэд бэрх” гэдгийг хүлээн зөвшөөрнө
ШҮҮМЖЛЭЛ
Өнгөрсөн оны гуравдугаар сараас ЯТБ зөөлрүүлэлтийн бодлогоос ухарч, хүүг гурван удаа өсгөж, төрийн бондын худалдан авалтыг бууруулсан.
Гэвч ETF зарах ажил асар их сорилт хэвээр үлдэж, олон шинжээч бодитой эсэхэд эргэлзэж байна.
ЯТБ-ны хуучин Бодлогын зөвлөлийн гишүүн, одоо Номура Судалгааны Институтын ажилтан Такахидэ Киучи:
“Энэ бол бодит гарц гэхээсээ илүү ‘бид эхэлсэн’ гэдэг түүх үлдээх оролдлого юм. Бодит утгаараа зөөлрүүлэлтээс гарах бол биш” гэж дүгнэж байна.
Тэрээр: “Ийм урт хугацааны борлуулалт бол бодит бус” гэв.
Киучи анхнаасаа ETF худалдан авалтыг эсэргүүцэж байсан бөгөөд:
“Өртөг ба ашиг нь тэнцээгүй. Энэ ажлыг хийх ёсгүй байсан” гэжээ.
ШИЙДЭГДЭЭГҮЙ АСУУДАЛ
Энэ асуудлыг олон жилийн турш анхааруулж ирсэн. Засгийн газрын бонд шиг дуусах хугацаа байхгүй тул ETF-үүд зөвхөн зарагдаж байж л багасна. Харин аажмаар зарах нь цаг хугацаа шаарддаг, мөн хувьцааны үнэ унавал ЯТБ-ны санхүүг дордуулж болзошгүй юм.
Төв банкны зах зээл дахь оролцоог байнга шүүмжилдэг "NLI Research Institute"-ийн Шинго Идэ:
“ЯТБ олон жил энэ асуудлыг хойш тавьсан. Тэгэхээр одоо дор хаяж эхэлсэн нь ахиц юм. Гэхдээ тэд маш ноцтой ажил хийсэн тул цэвэрлэхэд 100 гаруй жил шаардагдана” гэжээ.
Зарим шинжээч өөр арга зам байж болохыг дурдаж байна.
Resona Asset Management-ийн Койчи Куросэ:
“Эхлээд бага хэмжээгээр зарж, дараа нь аажмаар өсгөнө. Жилд 1–2 их наяд иенийг зах зээл шингээж чадна. Тэгвэл хэдхэн арван жилд дуусгах боломжтой” хэмээв.
Идэ мөн:
“Хамгийн бодит хувилбар бол төрийн санхүүгийн байгууллага ЯТБ-наас ETF-ийг худалдан авч, төв банкны баланснаас тусгаарлах” гэж нэмжээ.
ETF гэж юу вэ?
"ETF" гэдэг нь Exchange-Traded Fund буюу Хөрөнгийн бирж дээр арилжаалагддаг сан гэсэн үгийн товчлол. Санхүүгийн бүтээгдэхүүн юм. Хөрөнгө оруулагчдын мөнгийг нэг дор цуглуулж, түүгээрээ хувьцаа, бонд, алт, газрын тос, эсвэл индекс 'жишээ нь: Nikkei 225, S&P 500'-ийг даган хөрөнгө оруулдаг.
