"Урд хөрш төмөр замын холболт бус нүүрсний гэрээг нэгдүгээрт тавьж байна"

НИЙТЭЛСЭН:

2025-02-11 11:00

Тавантолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээ 21 жилийн дараа зурагдах гэж байна.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ тэргүүтэй Засгийн газрын гишүүд /2025.02.13/-нд урд хөрш рүү айлчилна. Тэд энэ айлчлалаараа “Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замын гүүрийг хамтран барих тухай Монгол Улсын Засгийн газар, БНХАУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт гарын үсэг зурах юм. Энэ хэлэлцээр нь зөвхөн төмөр замын хил холболтын асуудал бус нүүрс худалдах, худалдан авах гэрээ, уурхайн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх гэсэн гурван том асуудлыг шийднэ.

Ингээд Монгол, Хятад улсын Засгийн газар хооронд гэрээг үзэглэсний дараа, үнээ тохирч УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх юм.

Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замын бүтээн байгуулалтын хэлэлцээрийн төсөл нь Монгол, Хятадын эдийн засаг, улс төрийн харилцаанд шинэ шат авчрах боломжтой. Гэвч төслийн хэрэгжилт нь талуудын ашиг сонирхлын тэнцвэр, бүс нутгийн геополитикийн нөхцөл байдал, дотоодын улс төрийн дэмжлэг зэрэг олон хүчин зүйлээс хамаарах тул нарийн төлөвлөлт, харилцан ойлголцол шаардлагатай байх.

Хамгийн эхэнд хос төмөр зам бүхий гүүрэн байгууламжаа барина. Дараа нь Тавантолгой бүлэг ордоос Бортолгой, Ончхараат хоёроос “Чайна энержи” компанид 2041 он хүртэл 247 сая тонн коксжсон нүүрс нийлүүлнэ. Гэхдээ хоёр тал нүүрсний үнэ эцэслэн тохироогүй байна.

Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замыг холбоход нийт 10.3 км-ийн замыг шинээр тавих шаардлагатай. Цаад талын нарийн царигийн төмөр зам 300 метр, манай талаас 10 км хилээс дутуу юм. Тиймээс БНХАУ-ын талын нарийн царигтай төмөр замыг манай хил давуулах, манай өргөн царигтай төмөр замыг урагшаа хил давуулах ажил бий. Ингэхдээ 1.4 км урт, хос төмөр зам бүхий гүүрэн байгууламж барина гэж төлөвлөсөн. Гүүрэн байгууламжийг барьснаар дээгүүр нь нарийн, өргөн хоёр замтай байх юм. Хоёр төмөр замын төгсгөлд ачиж буулгах терминал барина гэжээ. Энэ төмөр замын байгууламжийг барихад шаардлагатай 979 тэрбум төгрөгийн зардлыг “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-иас гаргахаар тооцсон. 2024.04.24-нд хоёр улсын Засгийн газар хоорондын байгуулсан хэлэлцээрт, “Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын төмөр замын барилгыг нэг гүйцэтгэгчээр, нэг зураг төслөөр зэрэг эхлүүлж, зэрэг дуусгая гэж тохирчээ.

Манай улс 2022 онд буюу “Чайна Энержи”-тэй хэлцэл хийхээс өмнө “Эрдэнэс Тавантолгой” нэмэлтээр Бортээг, Ончхараат гэсэн ордуудад олборлолт хийх тендер зарласан. Гэхдээ гүйцэтгэгч одоог болтол тодорхой болоогүй. Тиймээс энэ тендерийг Засгийн газар хятадын талд тал засаж “Чайна Энержи” оролцож, 2041 он хүртэл 247 сая тонн коксжих нүүрсээ олборлох нь тодорхой харагдана.
“ЭТТ” ХК Бортолгой, Ончхараат ордоос БНХАУ-ын “Чайна энержи” компанид 2025-2029 оны хооронд 27 сая тонн нүүрс нийлүүлнэ.
2030 оноос жилд 20 сая тонн нүүрс нийлүүлнэ.
2041 он гэхэд нийт 247 сая тонн нүүрс нийлүүлнэ гэх тооцоо гарчээ.
Гэхдээ нэг тонн нүүрсээ яг хэдэн төгрөгөөр үнэлж, худалдах вэ гэдэг нь тодорхой болоогүй. Одоогоор "Эрдэнэс Тавантолгой" жилд 1.5 тэрбум ам.долларын нэмэлт орлого, төмөр замд болон уурхайд жилд 400 сая ам.долларын нэмэлт орлого олох тооцоогоо гаргасан. Ингэхдээ "Чайна Энержи"-тэй бартер хийхгүй, нүүрсний төлбөрийг урьдчилж авахгүй гэжээ. Одоогийн байдлаар 2025 онд нүүрсний экспортын үнийг тонныг нь 105 ам.доллар гэж төсөөлсөн байтал өнөөдөр зах зээл дээр 70 ам.доллар хүртлээ унаж, савлагаатай байна.

Гэтэл бодит байдал дээр урд хөршөөс нүүрсээ эхлээд хэрхэн худалдах худалдан авахаа шийдвэл хил холболтын асуудлаа яръя гэж тохирчээ. Үндсэндээ, урд хөрш хил дамнасан төмөр замын холболтыг бус нүүрсний гэрээг чухалчилсан байна.

Мөн хэлэлцээрийн төсөл гардан боловсруулсан Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд Ц.Туваан "Хятадын тал хувьцаа эзэмшихгүй ч уурхайн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх хүрээнд Тавантолгойн Онч хараат, Бор толгой гэх 2 орд дээр шинээр ам нээж олборлолт хийнэ. Энэ олборлолтыг харин Чайна Энержи гүйцэтгэнэ. Үндсэндээ урд хөршийн компаниудыг дэмжих таатай нөхцөл бүрдүүлнэ" гэж тайлбар өгч байлаа.

Гэтэл УИХ-аас баталсан хэлэлцээр байгуулах Үндсэн чиглэлд "... Уурхайн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх хамтын ажиллагаанд "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн хувьцаа, эзэмшиж буй ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийг бусад этгээдэд шилжүүлэхгүй байх..." гэжээ.

Мөн Монгол Улсын Биржийн тухай хуулийн 10.3 болон 10.4 дүгээр заалт дээр “Зөвхөн хил дамнасан төмөр зам барих дээр урт хугацааны гэрээ хийхгүйгээр биржээр худалдаалахгүй” мөн “энэ гэрээг байгуулахдаа биржийн дундаж үнээр нүүрсээ тооцно” гэсэн заалт бий.

Иймд биржийн дундаж үнээр тооцох гэдэг дээр Хятадын тал өөр аргаар тооцъё гэдэг санал тавьжээ. Хэрэв ингэвэл хууль зөрчих учраас хэлэлцээр цааш үргэлжлэх нь удааширна гэх.

Үг бол үнэ цэн...

ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ

ug.mn сайт 2025 оны 12 сарын 21 Ням гарагИЙН ХӨТӨЛБӨР

Бичил мэдээ

Шинэ мэдээ

Их уншигдсан

2025-12-20 16:00

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн албан тушаалд нэр дэвшигч С.Наранцогтын томилгооны сонсгол маргааш буюу 12 дугаар сарын 16-ны өдөр зохион байгуулагдана . . . .

2025-12-15 12:18

2025-12-13 01:23

“Оюутолгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх” үүрэг бүхий Хянан шалгах түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголыг 2025 оны 12 дугаар сарын 08-12-ны өдрүүдэд, Төрийн ордонд зохион байгуулах гэж байна.

2025-12-07 10:34

2025-12-07 10:30

Лондонгийн Металлын Бирж (LME)-ийн зэсийн үнэ баасан гарагт ам.долларын сулрал, зэсийн тэргүүлэгч үйлдвэрлэгч Чилийн аравдугаар сарын үйлдвэрлэл буурсан байдал, мөн Хятадын хайлуулах үйлдвэрүүдийн төлөвлөсөн үйлдвэрлэл бууруулах шийдвэрийн нөлөөгөөр анхны дээд амжилтаа шинэчлэн давж, 11,200 ам.доллараас давлаа. LME-ийн гурван сарын үндсэн гэрээт зэсийн үнэ 2.5%-иар өсөж, 11,210.50 ам.долларт хүрсэн нь 10-р сарын 29-нд тогтоож байсан 11,200 ам.долларын өмнөх дээд амжилтыг давсан үзүүлэлт боллоо.

2025-11-30 00:15

2025-11-23 13:29

Баасан гарагт Токио дахь Ерөнхий сайдын өргөөний өмнө хэдэн зуун иргэн цуглан жагсаж, Ерөнхий сайд Санаэ Такайчи Тайванийн талаар сүүлийн үед хийсэн буруу мэдэгдлээ эргүүлэн авах, тайлбар өгч уучлал хүсэхийг шаардав.

2025-11-23 13:07