Цахилгаан автомашины салбарт өрсөлдөж буй батерейны технологиуд

НИЙТЭЛСЭН:

2025-08-27 17:57

Дэлхий даяарх стартапууд натри, хүхэр зэрэг шинэ төрлийн материал болон бусад шинэлэг химийн найрлагыг ашиглан батерейны шинэ технологи боловсруулах уралдаанд оролцож байна. Зорилго нь зардлыг бууруулж, цахилгаан автомашин (EV)-ы моторыг хөдөлгөхөд шаардлагатай зарим стратегийн ашигт малтмалд хэт хамаарахаас зайлсхийхэд чиглэжээ.

Өнөөдрийн байдлаар БНХАУ дэлхийн батерейны эсийн үйлдвэрлэлийн 85%-ийг, мөн литийн-ион батерейн хоёр гол хувилбарт хэрэглэгддэг түүхий эдийн боловсруулалтын 90%-ийг хянаж байна. Харин Монгол Улсад цахилгаан машин, гар утасны тоног төхөрөмжид ордог ашигт малтмал байдаг боловч хайх, олборлох ажлыг үргэлж гацаасаар ирсэн.

Батерейн технологи хурдтай хөгжиж байгаа ч үндсэн зарчим өөрчлөгдөөгүй хэвээр бөгөөд катод, анод, электролит гэсэн гурван үндсэн хэсгээс бүрддэг.

Автомашин үйлдвэрлэгчид урт хугацааны шийдлээ эрэлхийлж буй энэ үед одоо ашиглагдаж буй болон хөгжүүлэлтэд явж буй батерейн төрөл, онцлогийг танилцуулъя.

ХАР ТУГАЛГА (Lead)

Ашиглалт: 6 эсвэл 12 вольтын одоогийн батерей, автомашины асаагуурт хэрэглэгддэг.
Давуу тал: Хямд, хүнд нөхцөлд ажилладаг.
Сул тал: Хүнд, энергийн нөөц багатай.

НИКЕЛЬ-КАДМИ (Ni-Cd)

Ашиглалт: Цэнэглэдэг батерей.

НИКЕЛЬ-МЕТАЛ ГИДРИД (Ni-MH)

Ашиглалт: Toyota компанийн 1997 онд танилцуулсан анхны Prius гибридт хэрэглэгдсэн. Монголчуудын хамгийн өргөн хэрэглэдэг автомашин...

НАТРИ-НИКЕЛЬ-ХЛОРИД

Ашиглалт: Францын шуудангийн Venturi Automobiles-ийн автопаркт ашиглагдаж байсан.
Давуу тал: Бага зай эзэлдэг тул автомашиныг өөрчлөхгүйгээр суурилуулж болдог.
Сул тал: Дээд хурд 100 км/ц, туулах зайн хэмжээ 100 км.

ЛИТИЙН-МЕТАЛ ПОЛИМЕР (LMP)

Ашиглалт: Bolloré болон Pininfarina-ийн BlueCar, мөн Парисын Autolib хуваалцдаг машины үйлчилгээ (одоо зогссон). Өнөөдөр голчлон суурин эрчим хүч хадгалах төхөөрөмж, автобус, трамвайд хэрэглэгдэж байна.
Давуу тал: “Хуурай” технологи, үйлдвэрлэлийн процесс хялбар.
Сул тал: Урьдчилж халаах, тогтмол температур барих шаардлагатай.

ЛИТИЙ-ИОН (Li-ion)

Ашиглалт: 1991 онд Sony компани худалдаанд гаргасан. Өнөөдөр гар утас, зөөврийн компьютер, цахилгаан автомашин, төрөл бүрийн төхөөрөмжид хамгийн өргөн хэрэглэгдэж буй технологи.
Давуу тал: Лити нь ураны дараа хоёрдугаарт эрчим хүчний багтаамж өндөртэй металл.
- Өндөр хурд, урт зай туулах боломжтой.
- Цэнэгийн “memory effect” байхгүй.
- Хурдан болон удаан цэнэглэх боломжтой.
Сул тал: Жин ихтэй, гадаад орчин (хүйтэн, доргилт) мэдрэмтгий. “Шингэн” электролиттой тул хэт халалтаас хамгаалах хамгаалалт шаардагдана.

Li-ion технологийн хоёр гол төрөл (EV зах зээлд давамгайлж буй)

NMC (Nickel Manganese Cobalt)
- Давуу тал: Эрчим багтаамж өндөр. Том оврын автомашинд тохиромжтой.
- Сул тал: Кобальт их шаарддаг. Кобальтын ихэнх нь Бүгд Найрамдах Конго улсаас олборлогддог бөгөөд стратегийн болон ёс зүйн эрсдэлтэй.
LFP (Lithium Iron Phosphate)
- Давуу тал: Кобальт шаарддаггүй. Илүү хямд, жижиг автомашинд тохиромжтой.
- Сул тал: Эрчим багтаамж нь NMC-ээс доогуур.

НАТРИ-ИОН (Na-ion)

Давуу тал: Лити, никель, кобальт шаарддаггүй. Тэдгээрийн оронд хөнгөн цагаан, төмөр, манган хэрэглэдэг.
- Натри илүү элбэг тул олборлолт, нийлүүлэлт хялбар, зардал багатай.
- Гал авалцахгүй, 50,000 хүртэл удаа цэнэглэх боломжтой (литийн-ионоос 5-10 дахин их).
Сул тал: Эрчим багтаамж багатай. Үйлдвэрлэлийн нийлүүлэлт бараг байхгүй. Литийн үнэ өсөхөд сонирхол нэмэгддэг.

LNMO (Lithium Nickel Manganese Oxide)

Давуу тал: Кобальт шаарддаггүй. Renault компанийн үзэж буйгаар 2028 оноос худалдаанд гарах бөгөөд:
- NMC-ийн эрчим багтаамж,
- LFP-ийн өртөг ба аюулгүй байдал,
- 15 минутаас бага хугацаанд бүрэн цэнэглэх боломжийг хослуулна.
Сул тал: Одоогоор хөгжүүлэлтэд байгаа.

ЛИТИЙ-ХҮХЭР (Li-S)

Давуу тал: АНУ-ын Lyten стартап (Stellantis-ийн дэмжлэгтэй) дампуурсан Northvolt-ийн ихэнх хөрөнгийг худалдан авч, энэхүү технологийг хөгжүүлж байна.
- Литийн-ионоос 2 дахин өндөр эрчим багтаамжтай гэж мэдэгдсэн.
- Никель, кобальт, манган шаарддаггүй.
- Түүхий эдийн тодорхой хэсгийг Хойд Америк, Европт дотооддоо үйлдвэрлэж чадна.
Сул тал: 2028 оноос нааш хэрэглээнд гарахгүй.

ХАТУУ ТӨРӨЛТЭЙ (Solid-State) батерей

Онцлог: Литийн-ионы шингэн электролитийн оронд хатуу (полимер, керамик) электролит хэрэглэдэг.
Давуу тал: Эрчим багтаамж өндөр, жин багатай, гал авалцахгүй.
Сул тал: Хөгжүүлэлт шатандаа байгаа, их хэмжээний үйлдвэрлэл хараахан алга.

Эх сурвалж: futura-sciences.com, Plastec, Saft (TotalEnergies), Renault, Arkema болон бусад компаниуд.

Үг бол үнэ цэн...

ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ

ug.mn сайт 2025 оны 12 сарын 21 Ням гарагИЙН ХӨТӨЛБӨР

Бичил мэдээ

Шинэ мэдээ

Их уншигдсан

2025-12-20 16:00

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн албан тушаалд нэр дэвшигч С.Наранцогтын томилгооны сонсгол маргааш буюу 12 дугаар сарын 16-ны өдөр зохион байгуулагдана . . . .

2025-12-15 12:18

2025-12-13 01:23

“Оюутолгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх” үүрэг бүхий Хянан шалгах түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголыг 2025 оны 12 дугаар сарын 08-12-ны өдрүүдэд, Төрийн ордонд зохион байгуулах гэж байна.

2025-12-07 10:34

2025-12-07 10:30

Лондонгийн Металлын Бирж (LME)-ийн зэсийн үнэ баасан гарагт ам.долларын сулрал, зэсийн тэргүүлэгч үйлдвэрлэгч Чилийн аравдугаар сарын үйлдвэрлэл буурсан байдал, мөн Хятадын хайлуулах үйлдвэрүүдийн төлөвлөсөн үйлдвэрлэл бууруулах шийдвэрийн нөлөөгөөр анхны дээд амжилтаа шинэчлэн давж, 11,200 ам.доллараас давлаа. LME-ийн гурван сарын үндсэн гэрээт зэсийн үнэ 2.5%-иар өсөж, 11,210.50 ам.долларт хүрсэн нь 10-р сарын 29-нд тогтоож байсан 11,200 ам.долларын өмнөх дээд амжилтыг давсан үзүүлэлт боллоо.

2025-11-30 00:15

2025-11-23 13:29

Баасан гарагт Токио дахь Ерөнхий сайдын өргөөний өмнө хэдэн зуун иргэн цуглан жагсаж, Ерөнхий сайд Санаэ Такайчи Тайванийн талаар сүүлийн үед хийсэн буруу мэдэгдлээ эргүүлэн авах, тайлбар өгч уучлал хүсэхийг шаардав.

2025-11-23 13:07