



















АНУ-ын Конгресс 2025 оны 7-р сарын 3-нд Ерөнхийлөгч Доналд Трампын оруулсан татвар бууруулж, төсвийн зарлагыг нэмэгдүүлэх хуулийг баталлаа. Энэ хууль нь ирэх арван жилд тус улсын төсвийн алдагдлыг 3 их наяд ам.доллараар нэмэгдүүлэх төлөвтэй байна. Хэрэв өнөөгийн өрийн өсөлтийн хандлага үргэлжилбэл, энэ нь удаан явцтай боловч аюултай өрийн спираль үүсгэж, улмаар АНУ-ын Холбооны Нөөцийн Банкны (Fed) хараат бус байдлыг эрсдэлд оруулж болзошгүй аж.
Конгрессын төсвийн алба (CBO-АНУ-ын Конгресст эдийн засаг, төсөв, төсвийн алдагдал, татварын бодлого, өрийн ачаалал гэх мэт сэдвээр хараат бус, мэргэжлийн дүн шинжилгээ, төсөөлөл гаргаж өгдөг төрийн байгууллага)-наас гаргасан урт хугацааны төсөөллүүд хэт зөөлөн тооцсон байх магадлалтай. Трампын нэрлэсэн “Нэгэн том, гоё хууль” (One Big Beautiful Bill) бодит байдал дээр өрийн хэмжээг илүү эрчимтэй өсгөх шинжтэй байна.

CBO эдгээр төсөөллөө гаргахдаа түр хугацаанд хэрэгжих зардлын нэмэгдэл болон татварын хөнгөлөлтүүд товлосон хугацаандаа дуусна гэсэн таамгаар тооцоолжээ. Гэвч энэхүү шинэ хуулиар өмнөх татварын бууралтууд болон бусад арга хэмжээнүүд сунгагдсан тул тэдгээрийн “дуусах хугацаа” ихэвчлэн хязгааргүйг харуулж байна.
Тиймээс Сангийн Яамны гаргасан санхүүгийн жилийн тайлан илүү бодитой тооцоо байх магадлалтай. Энэхүү тайланд АНУ-ын Өр-ДНБ-ний харьцаа 2050 он гэхэд 200%-иас давна гэж үзсэн бол CBO 145%-иар өснө гэж тооцсон.
Хамгийн түгшүүртэй нь — Хэрвээ одоогийн зарлага үргэлжилбэл энэ харьцаа 2100 он гэхэд 535% болж өснө гэж Сангийн Яамны тайланд дурджээ.
Татвар бууруулахыг дэмжигчид эдийн засгийн өсөлтийг урамшуулж, өрийн дарамтыг бууруулна гэж үздэг. Гэвч CBO-гийн тооцоогоор энэ хууль ирэх 10 жилд ДНБ-ийг дунджаар ердөө 0.5%-иар өсгөх бөгөөд жил бүр дөнгөж 0.04% өсөлт авчирна. Харин Tax Foundation-ийн үзэж буйгаар Сенатын хувилбар нь урт хугацаанд 1.2% өсгөх бололтой.
Гэвч эдгээр өсөлт нь нийт ДНБ-ний 10%-тай тэнцэх өрийн нэмэгдлийг бол шингээж чадахгүй.
Хэрвээ өнөөгийн өрийн өсөлт үргэлжилвэл АНУ-ын засгийн газрын үнэт цаасны зах зээл дээр эрсдэлийн нэмэгдэл хүү (risk premium) зайлшгүй өснө.
Эдийн засагчид Мартин Адеммер ба Жэйми Раш нарын судалгаа 1970 оноос хойш 10 жилийн хугацаатай АНУ-ын бондын бодит өгөөж (real yield) хэрхэн өөрчлөгдсөн талаарх дүн шинжилгээнд хүрсэн. Тэдний дүгнэснээр, улсын алдагдал нэмэгдэх үед хөрөнгө оруулагчид илүү өндөр өгөөж шаардаж, улмаар засгийн газрын бондын өгөөж өсдөг байна.
Тэдний судалгаагаар 2005-2023 оны хооронд дээрх хүчин зүйлсийн нөлөөгөөр бодит өгөөж 1.3 нэгж хувиар нэмэгдсэн байна. Хэрвээ дараагийн арван жилийн төсвийн алдагдлын төсөөллүүд биелвэл энэ хандлага цаашид үргэлжлэх юм.
Сонирхолтой нь, АНУ-ын Сангийн сайд Скотт Бессент өнгөрсөн долоо хоногт мэдэгдэхдээ өнөөгийн өндөр хүүтэй үед урт хугацаатай улсын бонд нэмж гаргах нь утгагүй гэж мэдэгджээ.
Ковидын дараа АНУ-ын нийт өрийн дундаж хугацаа багассан бөгөөд Сангийн яам зардлаа багасгахын тулд богино хугацаат өрийн бичиг (Treasury bills)-ийг урт хугацаатай үнэт цааснаас илүүд үзэх болсон байна.









