Тоюч агуулга
• Өндөр түвшний олон арга хэмжээгээрээ Ши Жиньпин дэлхийд нэр хүндээ бэхжүүлэв.
• Гадаад бодлогын довтолгоонд Доналд Трампын эсрэг сэтгэл хөдлөлийг ашиглаж чадлаа.
• "Ялалтын баяр"-ын парад болон уулзалтуудад эрүүл, эрч хүчтэй дүр төрх үзүүлэв.
• Ялалтын баярын парад эдийн засгийн хүндрэлээс иргэдийн анхаарлыг сарниулав.
2015 онд БНХАУ дэлхийн II дайнд зориулсан анхны "Ялалтын баяр"-ын парадаа зохион байгуулахад, Ши Жиньпин өмнөх хоёр удирдагчаа хажуудаа суулгаж хүндэтгэл, удирдлагын залгамж чанарыг дэлхий дахинд харуулсан юм.
Харин 10 жилийн дараа, дотоодын бүх өрсөлдөгчдөө зайлуулж, урьд өмнө байгаагүй буюу гурав дахь удаагаа БНХАУ-ын даргын суудалд сууж буй Ши Жиньпин, 80 жилийн ойд зориулсан "Ялалтын баяр"-ын парадын үеэр баруун талдаа ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путинийг, зүүн талдаа БНАСАУ-ын удирдагч Ким Жон Унтай зэрэгцэн зогссоныг бүх дэлхий харсан.
Коммунист намын удирдагчид олон улсын зочдын дунд сууж байлаа.
"Ялалтын баяр"-ын парад нь өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд Тяньжинд болсон Шанхайн Хамтын ажиллагааны байгууллагын (ШХАБ) дээд хэмжээний уулзалтад Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Модитой хийсэн өндөр түвшний хэлэлцээр нь, Ши Жиньпинийн хувьд өнгөрсөн сард Төвдөд хийсэн ховор айлчлалынх нь үргэлжлэл байсан юм.
Ийнхүү идэвхтэй дипломат ажиллагаа, тэсвэр тэвчээр, геополитикийн эрмэлзлийг харуулсан нь 72 настай удирдагчийн эрүүл мэнд, өв залгамжлал тодорхойгүй байгаа гэх болгоомжлолыг намжааж, мөн дотоодын эдийн засгийн уналтаас ард түмний анхаарлыг түр өөр тийш чиглүүлж чаджээ.
Урт насны тухай яриа
БНХАУ-ын нийслэл Бээжин хотын Тяньаньмэний талбайд удирдагчид тайз руу алхах үед Ши Жиньпин болон Владимир Путин нарын хооронд “микрофонд бичигдсэн халуухан яриа" олон нийтэд хүрсэн юм. Тэд эрхтэн шилжүүлэн суулгах болон хүн 150 наслах боломжийн тухай ярьж байсан байна.
“Энэ долоо хоногийн Ши Жиньпинийн амжилттай дипломат ажиллагаа нь түүнийг БНХАУ-ын Коммунист намын дээд түвшний улстөрчдийг бүрэн удирдаж буйг харуулж чадлаа” хэмээн Нью-Йоркт төвтэй Asia Society бодлогын төвийн судлаач Нейл Томас онцолсон юм.
Өмнөх удирдагчдаас ялгаатай нь эдийн засгийн өсөлтөөс хууль ёсны дэмжлэг авч чадахгүй болсон Ши үндсэрхэг үзлийг ашиглаж эхэлсэн гэж тэр нэмж онцолсон.
“Энэ нь эдийн засгийн хүндрэлээс иргэдийн анхаарлыг сарниулж, ажилгүйдэл, үл хөдлөх хөрөнгийн үнийн уналт, цалин өсөхгүй байгаа нөхцөлд ч хятадуудыг эх орноороо бахархахад хүргэх арга зам юм.”
Ахмад төрийн зүтгэлтний дүр
Ши энэ удаад Мао Зэдунгийн өмсдөг байсан хэв маягийн саарал костюм өмсөж, үсээ сүүдэрлэсэн өнгөтэй нь зохицуулжээ. Энэ нь бусад удирдагчдын хар хослол, мөн 10 жилийн өмнө өөрийн өмсөж байсан хар хувцаснаас эрс ялгарсан нь түүнийг ахмад төрийн зүтгэлтний дүрээр харуулж чадсан юм.
Харин түүний хоёрдугаар хүн болох Ерөнхий сайд Ли Чян, дотоодод нөлөө нь буурсан тул харьцангуй жижиг уулзалтуудад (Малайз, Узбекийн удирдагчидтай) оролцжээ. Харин Ким Жон Ун, Моди, Туркийн Ерөнхийлөгч Эрдоган зэрэг өндөр түвшний уулзалтуудыг Намын төв нарийн бичгийн газрын дарга Цай Чи удирдсан байна.
БНХАУ-ын байр суурь
Reuters-аас тайлбар хүсэхэд, БНХАУ-ын Гадаад хэргийн яам сүүлийн дипломат арга хэмжээнүүдийн тухай хэвлэлийн бага хурлын тэмдэглэл рүү чиглүүлж, тус улс хөгжиж буй орнуудтай хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэхэд бэлэн, энхтайван, хөгжил цэцэглэлтэд олон улстай хамтрах байр сууриндаа үнэнч гэдгээ харуулжээ.
Өнгөрсөн долоо хоногт Бээжинд ирсэн олон орны удирдагчдын ихэнх нь АНУ-ын Ерөнхийлөгч Доналд Трампын худалдааны татварт өртсөн орнууд байлаа. Тухайлбал, ОХУ-ын нефтийн томоохон худалдан авагч Энэтхэг ч тэдний нэг юм.
Хамгийн дурсамжтай мөчүүдийн нэг нь Моди, Путин хоёр гараасаа хөтлөлцөн Ши-тэй уулзаж ярилцсан явдал байв. Энэ нь Трамп болон Модийн хоорондын хувийн үл ойлголцлыг илтгэж, АНУ түүхэн ёсоор төвийг сахисан Энэтхэгийг Орос, Хятадын эсрэг татаж чадахгүй байгааг харуулсан юм.
АНУ-ын байр суурь
“ШХАБ-ын эв нэгдлийг харуулсан хамгийн том хүчин зүйл бол АНУ-ын бодлого” гэж Trivium China зөвлөх компанийн захирал Эвен Пэй хэлжээ.
Трамп уг цэргийн парадыг “үзэсгэлэнтэй”, “үнэхээр сэтгэл хөдөлгөм” гэж магтсан ч, нийгмийн сүлжээнд Хятад Путин, Ким хоёртой хамт “АНУ-ын эсрэг хуйвалдаж байна” гэж шүүмжлэнгүй өнгө аяс цухуйлгасан.
Кремль энэ мэдэгдэлд хариу өгч, ямар ч хуйвалдаан байхгүй, Трампын үг хошигнол маягийн шинжтэй байсан гэж мэдэгджээ.
Ши Жиньпиний зорилго
Шинжээчдиййн үзэж буйгаар Шигийн идэвхтэй үйл ажиллагаа нь БНХАУ-ыг дэлхийн тавцанд хөгжиж буй орнуудын найдвартай түнш болохыг харуулах зорилготой бөгөөд хөрөнгө оруулалт, шинэ хөгжлийн банк зэрэг давуу талуудыг санал болгож байна.
“Хятадын илгээж буй мессеж нь АНУ-аас илүү найдвартай, тогтвортой түнш гэсэн ойлголтыг дэлхийн олон орон, бүс нутагт, ялангуяа Азид хүчтэй хүргэж байна” гэж China-Global South Project-ийн эрхлэгч Эрик Оландер хэлжээ.
“Олон хөгжиж буй орнууд болон дунд түвшний улсууд Хятадын санал болгож буй шинэ удирдлага, хөгжлийн санаачилгад тодорхой байр суурь илэрхийлээгүй байгаа ч, БНХАУ ирээдүйд чиглэсэн хөтөлбөрүүд ярьж байгаа нь чухал. Энэ нь хүн ам нь харьцангуй, ажлын байр хайж буй эдийн засгуудтай орнуудад онцгой ач холбогдолтой.”
Гэхдээ холбоотнуудын бүлгийг удирдах нь амаргүй бөгөөд зөрчилдөөн ихтэй байх болно. Ши 2027 онд дөрөв дэх удаагаа сонгогдохоор зэхэж, Мао Зэдунаас хойших хамгийн хүчирхэг удирдагчийн өвийг бататгахаар оролдож байгаа.
Гэвч БНХАУ-ын уламжлалт маргаантай бодлогууд (нутаг дэвсгэрийн маргаан, хямд экспортын бодлого гэх мэт) нь үл ойлголцлын шалтгаан хэвээр үлдэнэ гэж шинжээчид хэлж байна. Түүнчлэн Энэтхэгийн Хятадтай тээж буй үл итгэлцэл богино уулзалтаар арилна гэж үзэхэд мөн бэрх.
“Энэ бол БНХАУ-ын удирдлага дор шинэ олон улсын дэг журам руу чиглэж байна гэсэн үг биш” гэж Asia Society-ийн Томас онцолжээ.
