Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн хамгийн сүүлийн буюу "Өдрийн сонин"-д өгсөн ярилцлага цахим сүлжээнд олны анхаарлыг татлаа. Өнгөрсөн Засгийн газрын тэргүүнүүдтэй харьцуулахад хамгийн хаалттай Ерөнхий сайд гэж "нэрлэж" болох хүн нь Л.Оюун-Эрдэнэ болсон. Саяхандаа улс төрийн өндөр албан тушаалтнууд парламентын сэтгүүлчдэд цензур тогтоохгүйгээр бүгдийг нь нээлттэй дуудаж, тухайн хэвлэлийн бага хурлын үеэр нь сэтгүүлчид хүссэн асуултаа "шавайгаа" ханатал асууж, хариулт авдаг үе байлаа. Сүүлийн үед ялангуяа коронавирусийн халдварын өвчлөлөөс хойш манай улсын "Төрийн гурван өндөрлөг" тэргүүтэй улс төрийн албан тушаалтнууд, Засгийн газрын сайд нар, яам, тамгын газрын хурган дарга нар хэвлэлд хаалттай, ярилцлага өгдөггүй, хэвлэлийн бага хурал хийх нь нүдний цөцгий мэт болж дээ. Үе үехэн л "өөрийн талын", "төлбөр төлсөн" сэтгүүлчдээ дуудан тавилтат жүжиг тавьдаг, хэн хүссэнээрээ ярилцлага хөтлүүлдэг болсныг нь эс тооцвол нээлттэй гэж ярьдаг ч, хамгийн хаалттай төр өнөө цагт байна.
Ийнхүү сэтгүүлчдийн өмнө ховорхон үзэгдэх Ерөнхий сайдын хамгийн сүүлд өгсөн ярилцлага тойрч, анализ хийхийг оролдлоо.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ энэ удаагийн ярилцлагадаа,
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхтэй хэвийн харилцаатай байгаа гэдгээ дахин дахин онцолжээ: Сүүлийн үед тэдний хооронд зөрчилдөөн үүссэн гэх ярианд тэрээр "хов нь бодит байдлаас хамаагүй илүү байдаг" хэмээн тайлбарлаж, харилцаа нь хэвийн гэдгээ илэрхийлжээ. Харин улс төрийн өнцгөөс нь ажиглавал, Ерөнхийлөгч болон Ерөнхий сайд хоорондоо зөрчилдөх болсон гэх яриа нь улс төрийн хүрээнд анхаарал татсан сэдэв хэвээр байна. Тиймдээ ч, энэхүү ярилцлагаараа Ерөнхий сайд үүнийг идэвхтэй няцааж, өөрийн болон фракцынхаа улс төрийн тогтвортой байдлыг хадгалах, нам доторх хагарлаа бус эв нэгдэлтэйгээ гэдгээ харуулахыг зорьсон бололтой.
АНУ-д амьдрах МАН-ын дарга асан М.Энхболдыг зорин очиж, хамтран ажиллах хүсэлт тавьсан тухай: Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ М.Энхболдтой хамтран ажиллаж буйгаа дурдан, түүнийг Булангийн орнуудын хөрөнгө оруулалтын асуудлаар тусгай үүрэгт Элчин сайдаар томилохоор тохиролцсон тухайгаа ам нээлээ. УИХ-ын дарга асан М.Энхболдыг ийнхүү Элчин сайдаар томилохоор төлөвлөсөн нь гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах, эдийн засгийн өсөлтийг дэмжих зорилготой алхам гэж тайлбарлаж. Таван жилийн өмнө "Төрд хэрэггүй цор ганц хүн бол М.Энхболд" гэж Л.Оюун-Эрдэнэ нарын гишүүд үзэж, албан тушаалаас нь огцруулсаныг ард түмэн мартаагүй. Тиймээс Л.Оюун-Эрдэнэ яагаад сандлаас нь татан буулгаж, улс төрийн карьерийг нь дуусгасан М.Энхболдыг налах болов гэдэг сонирхолтой. Өнөөх хөшигний ардах улс төр нь идэвхтэй өрнөж буй бололтой.
Хувийн амьдралтай холбоотой цуурхал: Жүжигчин О.Дөлгөөнтэй холбоотой цуурхлыг няцааж, "Бид хоёр хамт кофе ч ууж үзээгүй хүмүүс" гэжээ. Ингэж хувийн амьдралтай холбоотой цуурхлаа идэвхтэй няцаасан нь олон нийтийн дунд тархсан мэдээллийг дарж, хувийн орон зайгаа хамгаалах зорилготой гэж харагдахаар.
Нийтэд нь авч үзвэл, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ энэхүү ярилцлагаараа улс төрийн нөхцөл байдал, эдийн засгийн бодлого, хувийн амьдралтай холбоотой асуудлуудад ил тод хариулт өгч, олон нийтийн ойлголтыг зөв чиглүүлэхийг зорьжээ. Гэхдээ нийгмийн сүлжээнд улс орны эдийн засгийн тухай, хэрэгжүүлж буй бодлого дүрмийг ярьсангүй. Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн тухай цаг нь болохоор ярина гэх мэдэгдэл нь олны анхаарлыг татлаа.
Яагаад Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ "Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн талаар олон зүйлийг ярина. Бичих ч зүйл их бий. Гэхдээ мэдээж цаг нь болохоор…" гэж онцлов. Магадгүй энэ хариулт нь улс төрийн хувьд хэд хэдэн зүйлийг илэрхийлсэн байж болох юм. Үүнийг дараах хэд хэдэн өнцгөөс харж болох юм.
Улс төрийн тактик: Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд хоёрын хооронд улс төрийн зөрчилдөөн бий гэсэн яриа сүүлийн үед газар авах болсон. Энэ нь үнэний ч ортой. Гэвч Ерөнхий сайд энэ сэдвийг одоохондоо гүнзгийрүүлэхийг хүсэхгүй улс төрийн эв нэгдлийг хадгалах, МАН доторх уур амьсгалыг тогтвортой байлгах гэсэн тактиктай байж болох юм.
Ерөнхийлөгчийн сонгуультай холбоотой асуудал: 2027 онд Ерөнхийлөгчийн сонгууль болно. Одоогийн Үндсэн хуулийн зохицуулалтаар Ерөнхийлөгч дахин нэр дэвших боломжгүй ч улс төрийн хүрээнд шинэ өөрчлөлт хийх, улс төрийн нөлөөгөө хадгалах талаар хэлэлцэгдэж эхэлсэн гэдэг нь ч магадлал өндөр. Энэ үүднээс Л.Оюун-Эрдэнэ энэ талаар ярихаа хойш тавьж, илүү тохиромжтой цагийг хүлээж буй байх.
Хүчний харьцааг хадгалах оролдлого: Ерөнхий сайдын энэхүү хариулт нь "Ерөнхийлөгчтэй ил тодоор сөргөлдөхөөс зайлсхийж байна" гэсэн дохио өгч магадгүй. Хэрэв тэр шуудхан тодорхой байр суурь илэрхийлсэн бол нам дотор болон улс төрийн хүрээнд том хариу үйлдэл үүсэх байв.
Олон нийтийн анхаарлыг өөр зүйл рүү хандуулах оролдлого: Улс төрчид заримдаа тодорхой сэдвийг анхаарлын төвөөс гаргахын тулд "Цаг нь болоогүй" гэж хэлдэг. Энэ нь одоохондоо энэ сэдвээр ярих нь өөрт нь ашиггүй гэсэн үг байж болно. Энэ мэт ерөнхийдөө, Л.Оюун-Эрдэнийн энэ хариулт нь улс төрийн бодлого, стратеги, Ерөнхийлөгчийн сонгууль, намын дотоод харилцаа зэргээс хамаарч маш олон утгыг илэрхийлж байна. Тэр яг ямар байр суурьтайг тодорхойлохын тулд цаашдын улс төрийн үйл явцыг идэвхтэй анхаарах шаардлагатай юм.
Мэдээж, Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайд Д.Эрдэнэбилэг, Ч.Сайханбилэгийн тухай ярихаа ч мартсангүй.
Тэр энэ удаад Үндсэн хуулийн цэцээс "Эрдэнэт үйлдвэрт онцгой байдал тогтоосон явдлыг үгүйсгэсэн шийдвэрийг эсэргүүцэж, Засгийн газар Эрдэнэтийн 49%-ийг төрд үлдээх байр суурьтай бөгөөд энэ асуудлыг дахин сөхөхгүй гэх битүү хариултыг өглөө. Ингэснээр Ерөнхий сайд Үндсэн хуулийн Цэцийн шийдвэрийг үл тоомсорлож, засаглалын зөрчилтэй орчныг бий болгох эрсдэл үүсэх юм. Харин Худалдаа хөгжлийн банкны ТУЗ-ийн дарга гэгдэх Д.Эрдэнэбилэгт хандаж, улс төрийн нөхцөл байдлыг ажиглаж буйг ч нь мэдэж байна. Гэхдээ эргэн ирэх боломжгүй шүү гэдэг хатуухан хариултыг өглөө. Харин тун удахгүй Ерөнхий сайд асан Ч.Сайханбилэгийг эх оронд нь албадан авчрах оролдлого хийж магадгүй гэдгээ зарлалаа.
Товчхондоо, энэ бол Засгийн газрын зүгээс 49 хувийн маргааныг улс төрийн хувьд хаах, эрх мэдлээ бататгах гэсэн оролдлого бөгөөд хуулийн байгууллагуудтай зөрчилдөхөөс айхгүй гэдгээ илэрхийлэхээс хүсэж буй нь харагдаж байна.
