



















2025 оны аравдугаар сарын 22-ны өдөр Үндсэн Хуулийн Цэцийн 95 дугаар тогтоолын талаар гаргасан 08 дугаар дүгнэлтийн талаар УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хороо өнөөдөр хэлэлцлээ. Хууль зүйн байнгын хорооны гишүүд “Үндсэн Хуулийн Цэц”-ийн гаргасан дүгнэлтийн яг юуг хэлэлцэх гээд байгаа талаар маргасаар уг байнгын хорооны хуралдаан өндөрлөсөн.

Цаашлаад УИХ-ын чуулган ч яг юу хэлэлцэх ёстойгоо ч ойлгохгүй чуулсаар дуусах болов уу. Монголчуудын хэлэх дуртай нэгэн зүйр үг байдаг “Бушуу туулай боривондоо баастай” гэж. Үндсэн Хуулийн Цэцийн гишүүн Одонхүүгийн Мөнхсайханы яаран сандран Үндсэн хуулийн 25.1.17, 25.2.1, 25.2.2, болон 33.12 гэсэн заалтуудыг зөрчин “Их суудал”-ын хуралдаан хийлгэж гаргасан дүгнэлт нь ийнхүү Үндсэн Хуулийн маргаан руу түлхлээ.
Тэрээр хуулийн дагуу шат дараатайгаар “Дунд суудлын хуралдаан”-ыг зарлан хуралдуулсан бол ийм хуулийн маргаан өрнөхгүй байсан юм.
Ерөнхийлөгчид Үндсэн хуулиар олгогдсон эрх мэдэлд бүдүүлгээр халдаж, эрх мэдлийг өөр дээрээ шууд татан авчирч “Үндсэн Хуулийн Цэц”-ийн Их суудлыг хуралдуулсан Одонхүүгийн Мөнхсайханыг Үндсэн Хуулийн цэцийн гишүүнээс эргүүлэн татсан асуудлыг УИХ хэлэлцэх нь нэгэнт тодорхой болсон.
Өнөөдрийн хувьд УИХ-ын Дэд дарга Хүрэлбаатарын Булгантуяа үндсэн хуулийг зөрчсөн эсэх асуудал, түүнийг УИХ-ын Дэд даргын албан тушаалаас буулгах асуудал яригдана.
Харин УИХ-ын Дэд дарга Бөхчулууны Пүрэвдорж, Дашдондогийн Ганбат (олонд танигдсан нэр нь Бидон Ганбаа) нарын яриад байгаа шиг УИХ-ын гишүүнээс эргүүлэн татах хууль зүйн ямар ч үндэслэл байхгүй.
Яагаад хууль зүйн үндэслэл байхгүй вэ гэдгийг Үндсэн Хуулийн 29.3-т тун ойлгомжтой заасан байдаг.
29.З.Улсын Их Хурлын гишүүн бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхдээ өргөсөн тангаргаасаа няцаж Үндсэн хууль зөрчсөн бол түүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татах үндэслэл болно. Улсын Их Хурлын гишүүн гэмт хэрэгт холбогдсон тухай асуудлыг Улсын Их Хурлын чуулганаар хэлэлцэж, бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлэх эсэхийг шийдвэрлэнэ. Уул гишүүн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж шүүх тогтоовол Улсын Их Хурал түүнийг гишүүнээс нь эгүүлэн татна.
УИХ-ын Дэд дарга Хүрэлбаатарын Булгантуяа Үндсэн Хуулийн 29.3-т заасныг зөрчсөн бол түүнийг Улсын Их Хурлын гишүүнээс эгүүлэн татах үндэслэл болно гэдгийг эш үндэс болгон ярьж байгаа УИХ-ын гишүүд уг заалтын сүүлийн өгүүлбэрийг мартсан бололтой. Уг заалтын сүүлийн өгүүлбэр нь “Уул гишүүн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж шүүх тогтоовол Улсын Их хурал түүнийг гишүүнээс нь эгүүлэн татна” гэсэн өгүүлбэр юм. Шүүхээс Хүрэлбаатарын Булгантуяаг ямар нэг гэмт хэрэгт буруутган яллаагүй байгаа тул түүнийг эргүүлэн татах ямар ч үндэслэл байхгүй. Тэгэхээр УИХ-ын гишүүд, бүүр тодруулбал УИХ-ын Дэд дарга Хүрэлбаатарын Булгантуяатай суудал сольдог Бөхчулууны Пүрэвдорж гишүүн асуудлыг хөндөж байгаа нь “Ёс суртахууны хувьд”, “Хууль зүйн хувьд”, “Ухамсрын хувьд” ч байж боломгүй ичгэвтэр үйлдэл. УИХ Дэд дарга Бөхчулууны Пүрэвдорж согтуугаар машин унаад нисэж явахдаа үйлдсэн осолтой харьцуулахад, Хүрэлбаатарын Булгантуяагийн "Үндсэн Хууль" зөрчихгүй гэсэн зоригтой үйлдэл нь түүнийхээр ихээхэн ёс зүйгүй байсан бололтой.
УИХ-ын Дэд дарга Хүрэлбаатарын Булгантуяад Дэд даргын албан тушаалаасаа буух хоёр үндэслэл байгаа гэдгийг харин ярих ёстой. Монгол Улсын Их Хурлын Тухай хуулийн 14.2-т заасан үндэслэлээр түүнийг огцруулж болно.
14.2.Энэ хуулийн 45 дугаар зүйлд заасны дагуу гишүүний бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлсэн, 9 дүгээр зүйлд заасны дагуу гишүүний бүрэн эрх нь дуусгавар болсноос гадна өөрийнх нь хүсэлтээр, эсхүл нэр дэвшүүлсэн нам, эвслийн бүлгийн хүсэлтээр Улсын Их Хурлын дэд даргыг үүрэгт ажлаас нь чөлөөлж, огцруулна.
УИХ-ын Дэд дарга Хүрэлбаатарын Булгантуяа өөрөө ёс зүйн хариуцлага хүлээж УИХ-ын Дэд даргын албан тушаалаа өгч жирийн гишүүн болох хүсэлтээ гаргаж нэг болно. Нөгөө бол түүнийг УИХ-д нэр дэвшүүлсэн МАН-аас огцруулах хүсэлтийг гарган огцруулах юм. Түүнээс Хүрэлбаатарын Булгантуяаг УИХ-ын гишүүнээс эргүүлэн татах хуулийн гарц гаргалгаа үндсэндээ байхгүй.
МАН-ын бүлгээс Хүрэлбаатарын Булгантуяаг дэд даргаас нь огцруулах хүсэлт гаргахгүй мөн Хүрэлбаатарын Булгантуяа өөрийгөө УИХ-ын гишүүд “Үндсэн Хууль”-ийн 43.1 -ыг зөрчихөөс аварсан гэж үзэн “Үндсэн Хууль” зөрчөөгүй гэсэн бат итгэлтэй байгаад өөрийн хүсэлтээр огцрохгүй гэвэл тэрээр УИХ-ын Дэд дарга хэвээрээ үлдэнэ.
УИХ-ын Дэд дарга Хүрэлбаатарын Булгантуяа ёс зүйн хариуцлага хүлээж өөрийн хүсэлтээр огцорвол өөрийгөө “Үндсэн Хууль” зөрчсөн буруутай гэдгээ хүлээн зөвшөөрөх учраас ийм алхамыг хийхгүй биз ээ.











