· Хархорум хот байгуулах зориулалтаар Архангай болон Өвөрхангай аймгийн нутаг дэвсгэрийн нийт 189.363 га газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авчээ.
· Иргэндээ ээлтэй хотыг байгуулахын тулд бүтээн байгуулалт, хөгжлийн асуудлыг дэмжихтэй холбоотой эрх зүйн нарийвчилсан зохицуулалт шаардлагатай гэж хууль санаачлагчид үзжээ.
· Хүн амын хэт төвлөрлийг бууруулахаас гадна дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх ач холбогдолтой хот байх болно гэж ирээдүйг нь тооцоолж байна.
Засгийн газар Өвөрхангай аймгийн Хархорумыг хот болгох амбицтай. Хууль эрхзүйн орчноо бүрдүүлсэний дараа хөрөнгө оруулалтаа татна гэж тооцоолж буй. Тиймээс хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барьж, батлагдвал ирээдүйд үнэ цэнтэй газрын жагсаалтад Хархорум багтах нь ээ. Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн зорилтод нийцүүлэн хүн амын суурьшлын зохистой тогтолцоог бүрдүүлэх, хот, хөдөөгийн тэнцвэрт хөгжлийг хангах, түүх, соёл, аялал жуулчлалыг дэмжих зорилгоор Орхоны хөндийд шинэ Хархорум хотыг байгуулахаар шийдвэрлэсэн. Монгол орны төв хэсэгт үндэсний соёл иргэншлийн онцлогийг тээсэн, тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хангасан, сэргээгдэх эрчим хүч, ухаалаг тээврийн хэрэгслийн шийдэл бүхий иргэндээ ээлтэй хот байгуулахын тулд бүтээн байгуулалт, хөгжлийн асуудлыг дэмжихтэй холбоотой эрх зүйн нарийвчилсан зохицуулалт шаардлагатай гэж хууль санаачлагчид үзжээ.
Хархорум” хотыг сэргээн байгуулах газар нь Улаанбаатар хотоос 360 км зайтай Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум, Архангай аймгийн Өгийнуур, Хашаат сумын нутаг дэвсгэр Орхоны хөндийд байрлана. Орхоны хөндий нь эртний төрт улс болох Хүннү гүрний Луут хотоос эхлэн, Жужаны Мумо хот, Уйгурын Хар балгас, Түрэгийн хаад, ноёдын тахилын онгон, Их Монгол улсын Хархорум хот байрлаж байсан манай улсын түүх, соёл, төрт ёсны голомт нутаг юм.
Хархорум хотын авто зам 30%, ногоон байгууламж 50%, барилга байгууламж 30% байхаар төлөвлөсөн. Мөн хороолол дотор зам байхгүй, эрчим хүчний таван эх үүсвэртэй байхаар тооцоолж буй. Улаанбаатар хот 9.2 мянган га талбайтай бол Хархорум нь 25 мянган га талбайтай.
Бүс нутгийн хөгжлийн тэнцвэртэй байдлыг хангаж, түүх, соёлын өвийг сэргээх, тогтвортой аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх, оршин суугчдын ая тухтай орчинд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлнэ гэж зорьж буй.
Оновчтой төлөвлөлт бүхий суурьшлын зөв тогтолцоотой хотыг хөгжүүлж, шинжлэх ухаан, инновацад тулгуурласан ажлын байрыг бүс нутагт шинээр бий болгосноор хүн амын хэт төвлөрлийг бууруулахаас гадна дотоод, гадаадын хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх ач холбогдолтой аж.
Монгол Улсын ерөнхийлөгч 2022 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр эртний төрт улсуудын ариун гал голомт, хүн төрөлхтний соёлын өв Орхоны хөндийд Хархорум хотыг сэргээн байгуулах тухай зарлиг гарсан. Уг зарлиг нь түүх, археологийн биет болон биет бус өвийг хадгалах, хамгаалах, улмаар аялал жуулчлалыг цогцоор нь хөгжүүлэх боломжийг бүрдүүлэх юм. Мөн Улаанбаатар хотын өнөөгийн тулгамдаж буй асуудлуудыг шийдвэрлэхэд нэн тустай гэж харж буй. Монгол улсын нийт газар нутгийн 0,3 хувийг эзэлдэг Улаанбаатар хотод хүн амын 50% амьдарч, ДНБ-ий 66%, эрүүл мэндийн байгууллагын 61%, их дээд сургууль, коллежийн 96% төвлөрч байгаа бөгөөд цаашид ч өсөн нэмэгдэх судалгаа бий. Нийгэм, эдийн засаг, хүн амын хэт төвлөрлөөс үүдэлтэй асуудлууд хуримтлагдсаар гамшгийн эрсдэлийн түвшин өндөрсөж байгаа нь шинэ хот байгуулах зайлшгүй шаардлагыг бий болгож байна.
ГАДААД ОРНЫ НИЙСЛЭЛЭЭ НҮҮЛГЭЖ БАЙСАН ТУРШЛАГА:
Дэлхийн 52 улс нийслэлээ шилжүүлсэн байдаг бол зургаан улсад нийслэлээ шилжүүлэх үйл явц явагдаж байна. Ойрын жишээнээс дурдвал Солонгос улс Сөүл хотоос засаг захиргааны Сэжон хот руу, Индонез улс Жакарта хотоос Нусантара хот руу шилжүүлж байна. Улс орнуудын нийслэлээ шилжүүлж байгаа шалтгааныг харвал улс, үндэстний нэгдмэл байдлыг дэмжих, бүс нутгийн тэнцвэртэй хөгжлийг дэмжих, тухайн хотод тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх, байгалийн гамшгийн эрсдэлээс сэргийлэх, зэвсэгт мөргөлдөөний эрсдэлийн улмаас нийслэлээ шилжүүлжээ. Дээрх нийтлэг шалтгаануудын хоёр хүчин зүйл бүрдсэн тохиолдолд дэлхийн улс орнууд нийслэлээ шилжүүлсэн байна.