Товч агуулга
Трамп: АНУ Европтой хамтран Украйны аюулгүй байдлыг хангана.
Зеленский: Энэ бол “Томоохон дохио” гэж сайшаав.
Европын удирдагчид энхийн хэлэлцээрээс өмнө гал зогсоохыг шаардаж байна.
Даваа гарагт АНУ-ын Ерөнхийлөгч Доналд Трамп Украины Ерөнхийлөгч Володимир Зеленскийд хандан Оросын өдүүлсэн дайныг зогсоох хэлэлцээрийн хүрээнд АНУ Украйны аюулгүй байдлыг баталгаажуулахад тусална гэж амаллаа. Гэвч тусламжийн цар хүрээ тодорхой бус хэвээр байна.
Энэ амлалтыг Трамп Цагаан ордонд болсон онцгой дээд хэмжээний уулзалтын үеэр өгсөн бөгөөд тэрээр Зеленский болон Европын холбоотнуудын бүлгийг хүлээн авч уулзжээ. Энэ уулзалтын өмнөхөн, өнгөрсөн баасан гарагт Трамп Оросын Ерөнхийлөгч Владимир Путинтэй Аляскт уулзсан.
“Аюулгүй байдлын хувьд маш их тусламж үзүүлэх болно” гэж Трамп сэтгүүлчдэд хэлээд, Европын орнууд ч үүнд оролцоно гэж нэмжээ. “Тэд бол эхний шугамын хамгаалалт, учир нь тэд тэнд байгаа. Гэхдээ бид тэдэнд тусална.”
Зеленский энэ амлалтыг “Томоохон алхам” хэмээн нэрлэж, аюулгүй байдлын баталгааг “7–10 хоногийн дотор бичгээр албан ёсоор баталгаажуулна” гэж хэлээд, Украин ойролцоогоор 90 тэрбум ам.долларын өртөгтэй зэвсэг худалдан авах санал тавьсан тухай мэдэгдэв.
2-р сард болсон бүтэлгүй уулзалтаас өөр уур амьсгал
Энэ удаагийн уулзалтын уур амьсгал 2-р сард "гамшиг" болсон уулзалтаас эрс өөр байлаа. Тэр үед Трамп болон Дэд Ерөнхийлөгч Ж.Д. Ванс нар Зеленскийг хэвлэлийн өмнө ил тод шүүмжилж, уулзалт муугаар дууссан юм.
Гэсэн ч энхийн хэлэлцээр ойрхон харагдсангүй.
Даваа гаригийн орой Трамп олон нийтийн сүлжээнд бичихдээ, Путинтай ярьж, Зеленскийтэй уулзуулах бэлтгэл ажил эхлүүлсэн гэжээ. Үүний дараа гурван ерөнхийлөгчийн дээд хэмжээний уулзалтыг зохион байгуулахаар төлөвлөж буй аж.
Европын төлөөлөгчдийн эх сурвалжийн мэдээлснээр, уг дарааллыг Путин санал болгосон байна. Кремль албан ёсоор үүнийг батлаагүй ч, АНУ-ын өндөр албан тушаалтан Зеленский, Путин нарын уулзалт Унгарт болох боломжтой гэж мэдэгдэв. Германы Канцлер Фридрих Мерцийн хэлснээр уулзалт ирэх хоёр долоо хоногийн дотор хийгдэх төлөвтэй аж.
Орос, Украйны хамгийн сүүлчийн шууд хэлэлцээ өнгөрсөн 6-р сард Туркт болсон. Тухайн үед Путин Зеленскийгийн нүүр тулан уулзах уриалгыг няцааж, бага түвшний төлөөлөгчид илгээсэн юм.
Кремлийн зөвлөх Юрий Ушаков даваа гаригт Telegram-д байршуулсан аудио мэдэгдэлдээ, Трамп болон Путин нар Украйн, Оросын төлөөлөгчдийн түвшинг дээшлүүлж, шууд хэлэлцээний шатанд оролцуулах боломжийн талаар ярилцсан гэжээ.
Европын удирдагчид Зеленскийг дэмжихээр Вашингтонд ирсэн бөгөөд тэд Трампыг Путинтэй хэлэлцээ хийхээс өмнө заавал гал зогсоох тохиролцоонд хүрэхийг шаардсан.
Анх Трамп үүнийг дэмжиж байсан ч, өнгөрсөн баасан гарагт Путинтэй уулзсаны дараа байр сууриа өөрчилж, энхийн гэрээ бүх асуудлыг хамарсан байх ёстой гэсэн Москвагийн байр суурийг дагасан байна.
Трамп “Гал зогсоох санаачилга надад таалагдаж байгаа ч, тулаан үргэлжилж байх үед ч энхийн гэрээний талаар хэлэлцэж болно” гэжээ.
“Би тэднийг зогсоосой гэж хүсэж байна, би үнэхээр зогсоосой гэж хүсэж байна. Гэвч стратегийн хувьд энэ нь аль нэг талд сул тал үүсгэж мэднэ” гэж Трамп хэлэв.
Оросын хөрөнгө оруулалт, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны тусгай төлөөлөгч Кирилл Дмитриев X (хуучин Twitter)-д: “Өнөөдөр бол чухал дипломат өдөр байлаа. Түр зуурын гал зогсоох бус харин тогтвортой энх тайванд анхаарч байна” гэж бичжээ.
Европын байр суурь
Францын Ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон, Германы Канцлер Мерц нар аль аль нь Оростой шууд хэлэлцээ хийхийн өмнө гал зогсоох гэрээ зайлшгүй гэж мэдэгдэв.
Макрон:
“Аюулгүй байдлын баталгаа гэдэг бол зөвхөн Украины тухай биш, бүх Европ тивийн аюулгүй байдлын тухай юм” гэж Трампад хэлэв.
Трамп болон Зеленский нар Европын удирдагчидтай хамт хоёр цагаас илүү үргэлжилсэн олон талын уулзалт хийсэн бөгөөд оролцогчдын дунд Британи, Герман, Франц, Итали, Финланд, Европын Холбоо болон НАТО-гийн удирдагчид байв.
Зеленский илүү болгоомжтой хандсан нь
Зеленский энэ удаа илүү амжилттай оролцлоо. Тэрээр уулзалтын эхэнд найман удаа Трампад талархлаа илэрхийлсэн нь өнгөрсөн 2-р сард болсон хурцадмал уулзалтаас тэс өөр дүр зураг үзүүлэв.
Энэ удаад Зеленский ганцаараа биш, харин Европын удирдагчидтай хамтран ирсэн нь Киевийг дэмжиж буйгаа харуулсан алхам байлаа.
Трамп Зеленскийг Цагаан ордонд угтахдаа түүний хар костюмыг магтан сайшаасан нь, өмнө нь цэргийн хувцас өмсдөг байсан нь Трампад таалагддаггүй байсан тухай хэвлэлд мэдээлэгдсэнийг бодвол өөр уур амьсгал бүрдүүлжээ.
Нэг сэтгүүлч Трампыг Украины ард түмэнд ямар мессеж өгөх вэ гэж асуухад, тэрээр:
“Бид тэднийг хайрладаг” гэжээ.
Зеленский түүнд талархсанаа илэрхийлэхэд, Трамп Зеленскийгийн нуруун дээр гараа тавьж, дотно хандсан байна.
Трампын шахалт
Трамп Европт 80 жилийн түүхэнд хамгийн цус урсгасан дайныг хурдан дуусгахыг шаардаж буй ч, Киев болон түүний холбоотнууд Трампыг Оросын нөхцөлөөр гэрээ хийлгэх гэж байна гэж болгоомжилж байна. Учир нь өнгөрсөн баасан гарагт тэр Путинд “улаан хивс” дэвссэн (букваль утгаар) хүндэтгэл үзүүлсэн билээ.
Орос бол Украинд “тусгай цэргийн ажиллагаа” явуулж байна гэж мэдэгддэг бөгөөд НАТО-гийн өргөтгөл болон Барууны зэвсгийн тусламж нь аюул учруулж буй гэж үздэг. Харин Киев болон Барууны холбоотнууд үүнийг эзлэн түрэмгийлэх бодлого гэж нэрлэдэг.
Трамп Аляскийн уулзалтыг Путинд ашигтай болсон гэх яриаг няцаасан ч, баг нь “хоёр тал буулт хийх ёстой” гэж үзэж байна.
Гэвч тэр буултыг Зеленскийгээс шаардаж, Украин Крымийг (2014 онд Орос эзэлсэн) эргүүлэн авах найдвараасаа татгалзаж, НАТО-д элсэх бодлогоо орхих ёстой гэж мэдэгджээ.
Путин Аляск дахь уулзалтын үеэр Украины нутаг дэвсгэрийн ¼ болох Донецкийн үлдсэн хэсгийг Орост шилжүүлэх санал тавьсан. Зеленский үүнийг бараг няцаасан хариу өгсөн.
Украины газар нутгийн аливаа буултыг Үндсэн хуулийн дагуу ард нийтийн санал асуулгаар шийдэх ёстой.
Энэ дайн хоёр талын нийт сая гаруй хүний амь насыг авч одож, түүний дотор хэдэн мянган энгийн иргэн (ихэнх нь украйнчууд) амь үрэгдэж, улсын томоохон хэсэг сүйдсэн байна.
